Anadolu Gençlik Dergisi: Aileyi nasıl tanımlarsınız?

Ebubekir Ertem: Aile, eşler arasındaki sevginin, güvenin, duygusal empatinin, mahremiyetin ve iletişimin kurulduğu, geliştiği ve kollandığı ortamlardır. Bunlardan biri veya bir kaçı eksikse ortada aileden ziyade kuru bir birliktelik kalmaktadır. Sonrasında dünyaya gelecek olan çocukların gelişmesi ve büyümesi de bu kavramların gelişimiyle paralel olarak aileyi olgunlaştırmakta ve büyütmektedir.

AGD: “Çekirdek aile” ve “geniş aile” gibi kavramlar, geleneksel anlamda aile olarak nitelediğimiz bütünlüğü yansıtmakta mıdır?

Ertem:  Geleneksel aile dediğimiz, karı koca, çocuklar, evli olan çocukların eşleri, dede, anneanne, babaanne, hala, teyze, dayı gibi akrabaların birlikte oluşturduğu bir aile tipidir. Günümüzde bu kavramların ikisi de geleneksel aileyi yansıtmamaktadır.

  Geleneksel aile geçmişte daha kırsal alanlarda yaygınken bugün %90’ları aşan şehirleşmeyle birlikte geleneksel aile kavramı da tarihe karışmak üzeredir.

AGD: İçinde yaşadığımız modern dünyada ailenin kişiler için rolü ve anlamı nedir?

Ertem:  Aile, eşler için güvenli bir liman, hoşgörülü sevginin merkezi, sağlıklı ve anlayışlı iletişimin zirvesi, mahremiyet hassasiyetlerinin en güzel nüvesidir.

  Çocuklar için baktığımızda, hayata gözlerini açtıkları ilk gelişim ve deneyim alanlarıdır. Burada kendileri olmaya müsaade edildikleri kadar sağlıklı benlik gelişimi başlar. Fırsat verildikçe edindikleri deneyimler yani deneme çabaları kadar da yaşama dair bir bakış açısı geliştirirler.

AGD: Size göre içinde bulunduğumuz koşullar altında “aile” kavramı konusunda bir dayatmaya mı yoksa özgürlüğe mi yönelmiş durumdayız?

Ertem: Aslında her alanda olduğu gibi aile konusunda da bir dayatma var. Özgürlük ancak sorgulayan, kendi olabilen, prensipleri olanlar için anlamlı bir düşünce konforu olmakta. Diğer türlü kendi kavramları olmayan, sadece bencillik soslu bir dayatma anlamına geliyor.

AGD: İnsan yaşamında aile sahiden gerekli bir şey midir? Aile olmadan kişilik gelişiminden söz edilemez mi?

Ertem:  Kişilik, bireyin doğuştan gelen özelliklerinin çevresel faktörlerle etkileşimi sonucunda ortaya çıkan, eylem, duygu ve davranış tarzlarının tümüdür. Kişilik gelişiminde temel taş sağlıklı bir ailedir.

Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan der ki, “Çocuğun 0-6 yaş arasında öğrendikleri, 6 yaştan sonra öğrendiklerinden daha çoktur. İnsanın alt yapısı 0-6 yaş döneminde oluşur. Beyindeki sevgi, öfke, güven gibi duygularla ilgili sinirsel devrelerin temelleri bu dönemde atılır. İnsanın kişiliğinin çatısı bu dönemde oluşturulur. Diğer alanlar, 6 yaşından sonra şekillenir.” Sağlıklı aile olmadan, bu ailelerin sevgi, güven ve merhamet dolu dokunuşları olmadan bu çekirdeği sağlıklı inşa edemeyiz. Bunu en iyi yine sağlıklı bir aile ortamında inşa edebiliriz. Sağlıklı aileden kastımız var olan babanın yokluğu veya var olan annenin yokluğu değil; gerçekten başta ifade ettiğimiz hassasiyetlerle var olan ailelerdir.

AGD: Değerlerin ailede öğrenildiği sıklıkla dile getirilir. Aile ile değerler arasındaki ilişki, nakilden veya tersinden ifade edilirse toplumsallaşmadan başka anlamlara da sahip midir?

Ertem: Yetişkinlik dönemi psikolojik sıkıntıların temelinde çocukluk dönemi eğitim kusurları yatmaktadır. Eğitim kusuru denildiğinde akla hemen okul gelmemeli, eğitim ailede başlar ve okulda devam eder. Rahmetli Doğan Cüceloğlu bir toplumun geleceğini belirleyen unsurların temelinde “çocuğun içinde yetiştiği aile değerleri ve çocuğun eğitildiği sınıf ortamında gelişen değerler” olduğunu söyler.

Bu değerleri nasıl anlamlandırırsak anlamlandıralım aileden bağımsız anlamlandıramayız. En güzel değer aktarımı da sözel aktarım veya mahalle baskısından ziyade modern tabirle rol model olmak, eskilerin deyimiyle örnek olmaktır. Sonrasında aile içinde iyi bir ilişki ve iletişim kurmaktır. Bu iletişimde ailedeki her bir ferdi önemsemeli, olduğu gibi kabul etmeli, değer vermeli ve bunu ona hissettirmeli, korkutmamalı güven vermeli, ne olursa olsun sevilmeye layık görmeli, her bir aile ferdini bir ekip olarak görüp mutlaka saygı duymalıdır. Yeniden aile olmayı öğrenmeye ihtiyacımız var.